IV Poznaj okolice wsi Janowice

IV Poznaj okolice wsi Janowice

Ciekawe miejsca na trasie:
- cmentarz wojenny nr 190 oraz punkt widokowy z tego miejsca,
- dziewiętnastowieczny pałac wraz z parkiem w Janowicach,
- punkt widokowy na przysiółku Kopaliny,
- Winnica „Uroczysko”,
- punkt widokowy spod winnicy „Uroczysko”,
- Uroczysko Janowice,
- kapliczki przydrożne.

Dystans: 12,5 km,
Czas przejścia: około 3 - 4 h
Zbliżona suma podejść: około 380 m

Link do mapki w oryginalnej rozdzielczości

Janowice – najstarsze wzmianki o wsi pochodzą z 1347r., kiedy to miejscowość otrzymała niemieckie prawa lokacyjne. Pierwszymi właścicielami wsi byli Janowscy, od nazwiska których prawdopodobnie wywodzi się jej nazwa. O Janowicach pisał Jan Długosz (1405r.), jako miejscowości dzielącej się na Janowice Dolne i Górne będące własnością Chwalibogów herbu „Strzemię”. W pierwszej połowie XVIII w. powstaje w Janowicach dwór (rodzina Jordana). Kolejnymi właścicielami wsi byli: Karolina Stadnicka, rodzina Dobrzyńskich i Aleksander Kobylański.

Ciekawostki:
- spacerując drogą powiatową z centrum Janowic w stronę Dunajca, można zauważyć pozostałości po młynie (okolice samoobsługowego sklepu), dawne budynki baru „Słoneczko” i kółka rolniczego (po prawej niemalże naprzeciwko domu weselnego),
- na północnych stokach Janowic, na wzgórzu „Patria” stała wieża obserwacyjna, z platformy której można było podziwiać rozległą panoramę,
- w Janowicach natkniemy się na wiele kapliczek i krzyży przydrożnych. Najstarsze pochodzą z I połowy XIX w.,
- w miejscu kapliczki przy kościele parafialnym do 1998r. stał stary, drewniany kościół z 1759r. Świątynia sprowadzona została z Lubczy po 1908r. Obecnie kościółek można obejrzeć przy cmentarzu w Dzierżaninach (gm. Zakliczyn).

Zaproponowana trasa nie jest oznakowana, nie przebiega tu żaden szlak turystyczny. Wycieczka odbywa się wzdłuż drogi powiatowej oraz południowymi, widokowymi stokami przysiółków Kopaliny, Dolna Wieś, Działy Górne i Morawy. W przeważającej mierze wędrować będziemy drogami asfaltowymi o umiarkowanym lub niewielkim natężeniu ruchu, na których często spotkać można miejscowych spacerowiczów czy rowerzystów. Trasa zaplanowana została z myślą o wykorzystaniu potencjału przyrodniczego i walorów krajobrazowych miejscowości.

Trasę rozpoczynamy na parkingu przy Domu Kultury w Janowicach. Po drugiej stronie drogi powiatowej wchodzimy w ulicę (1) prowadzącą nieznacznie w górę pod cmentarz wojenny nr 190 - kwaterę janowickiego cmentarza parafialnego.

Cmentarz wojenny nr 190 (2) (3), zaprojektowany przez Heinricha Scholza, pierwotnie usytuowany był w dalszej odległości od cmentarza parafialnego. Jest miejscem spoczynku dla 114 żołnierzy austro - węgierskich i 16 żołnierzy rosyjskich. Przed charakterystyczną ścianą pomnikową pochowano 7 oficerów armii austriackiej. Odnajdziemy tu także mogiłę żołnierzy Wojska Polskiego poległych we wrześniu 1939 r. W obrębie cmentarza parafialnego mieści się grobowiec Zygmunta Klimeckiego, żołnierza II Brygady Legionów Polskich. Już na wysokości cmentarza naszym oczom ukazuje się ładna panorama (4) na przeciwległe wzgórza pokryte lasami i pastwiskami.

Wycieczkę kontynuujemy, wracając do drogi powiatowej. Tu odbijamy w prawo, udając się przez centrum wsi w stronę Dunajca (5). Spacerując chodnikiem, dostrzegamy współczesną kapliczkę ku czci Matki Boskiej Fatimskiej (2017r.) (6), dom weselny (8) oraz budynki niegdysiejszego baru (7) i kółka rolniczego (9). Po kilku minutach marszu docieramy do rozwidlenia dróg przy parku. Tu, zgodnie z kierunkiem wskazującym przez drogowskaz (10), skręcamy w prawo, w stronę zespołu dworskiego – pałacu i przyległego doń parku.

Pałac w Janowicach (11) (12) powstał w XIX w. jako budowla w stylu angielskiego neogotyku. Wybudowany został w miejscu wcześniejszego dworu, z którego do dzisiaj zachowały się osiemnastowieczne piwnice i ruiny przydworskiej kaplicy (13). Obecnie jest to budowla kilkukondygnacyjna z pięciokondygnacyjną zbudowaną na rzucie kwadratu. Fasadę pałacu wieńczy ozdobny filarowy portyk, zdobią go sterczyny, kwiatony i herb szlachecki “Nałęcz”. Do wnętrza prowadzą dwubiegowe schody. Głównego wejścia strzegą dwa kamienne lwy. Od strony zachodniej fantazyjne schody wiodą z tarasu do ogrodu. W narożach budowli widzimy dwa półokrągłe ryzality, podobnie jak wieża zwieńczone krenelażem. Obok pałacu wybudowano wolnostojącą kwadratową wieżę połączoną z pałacem czteroprzęsłowym arkadowym przejściem.

Pałac został zdewastowany po ostatniej wojnie. Remont z 1967 r. wiązał się z wprowadzeniem wielu zmian architektonicznych. W tamtym czasie miejsce to należało do Politechniki Krakowskiej, dzisiaj w posiadaniu Stowarzyszenia Autorów ZAiKS.

Park pałacowy o powierzchni 11 ha rozwinięty jest z założenia w stylu angielskim. W parku zachował się historyczny układ alejek i ścieżek. Na szczególną uwagę zasługuje tutaj flora w postaci ponad dwustuletnich dębów bezszypułkowych i lip. Niestety obecnie zespół parkowo – pałacowy jest niedostępny dla zwiedzających.

Mijając ogrodzenie parku z lewej strony, docieramy do skrzyżowania (14). W to miejsce jeszcze wrócimy, jednak teraz udajemy się drogą asfaltową na wprost. Stopniowo osiągamy wysokość, podchodząc na pagórki przysiółka Kopaliny. Wraz z wysokością odsłania się nam widok na południe. Na kolejnych rozwidleniach dróg skręcamy w lewo (15) (16). Po zejściu z drogi asfaltowej, spacerujemy polną drogą wzdłuż pastwisk i łąk, skąd za plecami wita nas widok (17) na dolinę Dunajca, Pogórze Rożnowskie, a przy dobrej widoczności nawet Tatry. Wraz z wypłaszczeniem terenu (18) ukazuje nam się wąska droga asfaltowa (19) prowadząca do Uroczyska Janowice – w lewo. Ten odcinek trasy obfituje w odmienne atrakcje. Wpierw spacerujemy w otoczeniu starego, wiejskiego, zdrowego sadu. Nieco niżej, wędrując granicą lasu, docieramy na skraj południowego, słonecznego stoku, na którym powstała Winnica „Uroczysko” (20) (23).

Plantacja Andrzeja Hausa posadzona została w 2011 roku na powierzchni niespełna hektara. Z nasadzeń dominują odmiany: pinot gris, traminer, viognier, pinot noir czy zweigelt. Na terenie winnicy dla gości udostępniony został domek z miejscami noclegowymi. Od zachodu winnicę obiega droga (22), która prowadzi nas w atrakcyjne widokowo miejsce. Przystanąwszy tutaj, mamy okazję podziwiać rozległą panoramę na Dunajec i jego dolinę, Styr, Beskid Wyspowy czy Tatry (24). Drogą, na której stoimy prowadzi nas do słynącej z festiwalu Vitis Music Sfera Winnicy Janowice (25).

Aby kontynuować trasę, musimy się wrócić do drogi asfaltowej i skierować w lewo ku dołowi. Już tutaj zauważymy pierwsze, mniej okazałe bluszcze porastające pobliskie pnie drzew (21). Do Uroczyska Janowice docieramy po przejściu niespełna pół kilometra. O tym, że jesteśmy we właściwym miejscu informuje nas tabliczka (26). Obok dostrzegamy okazałe pnie bluszczu pospolitego (27), będącego wizytówką uroczyska. Najstarsze okazy mają ponad 50 lat. Uroczysko jest także doskonałym miejscem do podziwiania widoków (28).

Od teraz, drogą asfaltową kierujemy się w stronę doliny. Po kilku minutach spaceru po prawej stronie dostrzegamy urodziwą wierzbę przy skrzyżowaniu (29) (30). Tutaj kierujemy się na wprost, kontynuując wycieczkę do rozwidlenia dróg. Miejsce to charakteryzuje drewniany krzyż z lat 80-tych z wizerunkiem Chrystusa i kapliczką szafkową NMP Niepokalanie Poczętej (31). Po skręcie w lewo trzymamy się drogi głównej poprowadzonej równolegle do Dunajca. Osiemset metrów dalej docieramy do skrzyżowania z drogą szutrową po lewej stronie (32) (33). Obieramy ten kierunek, by ostatecznie wrócić pod pałac. Wcześniej jednak na dwóch skrzyżowaniach musimy skręcić w prawo (34) (35).

Osoby, które preferują krótkie wycieczki, mogą w tym momencie udać się do centrum wsi tą samą drogą, jaką tu dotarły. Pozostałym proponujemy kontynuację spaceru przez Morawy.

Tuż przed bramą pałacu skręcamy w lewo (36), w spokojne, niewielkie osiedle. Wąska droga asfaltowa prowadzi nas do skrzyżowania dróg, na którym jedna odbija w lewo ku górze (37). Przed nami półtorakilometrowe podejście na Działy Górne, do drogi w stronę Lubinki. Przy rozstajach na uwagę zasługuje wzniesiona w 1953r. betonowa kapliczka z gipsową figurką Maryi otoczoną drewnianym płotem (38). Stojąc plecami do kapliczki, należy obrać drogę po lewej (39) w stronę Lubinki. Po przejściu 400 metrów odbijamy w prawo na Morawy (40). Droga przez janowicki przysiółek zbiega ku dołowi, do centrum wsi. Stąd roztacza się urokliwa panorama na południe z Wałem i Patrią na pierwszym planie (42). Warto też zatrzymać się na chwilę przy prywatnej kolekcji staroci (41).

Wędrówkę z Moraw kończymy w dolinie, przy drodze powiatowej (43). Na przydrożnej lipie dostrzegamy kapliczkę z 1956 roku z metalowym krucyfiksem (44). Nim udamy się do centrum Janowic, warto przespacerować się niespełna 300 metrów w stronę Lubinki, by obejrzeć dwa ciekawe obiekty sakralne. Jednym z nich jest datowana na pierwszą połowę XIX w. figura zwieńczona krzyżem z podniszczoną już płaskorzeźbą Trójcy Świętej (45). To jeden z najstarszych tego typu obiektów w Janowicach. Kolejną jest lepiej zachowana figura (druga połowa XIX w.) z kamiennym posągiem Chrystusa Frasobliwego na postumencie (46).

W drodze powrotnej na parking po prawej stronie drogi powiatowej zauważamy jeszcze jedną kapliczkę przydrożną (47). Charakterystycznym jej elementem jest metalowy odlew głowy Chrystusa umieszczony na czworobocznym postumencie. Kapliczka wzniesiona została około 1900 roku.

Opracowanie trasy: Małgorzata Hajduga, Sebastian Smoleń, Benedykt Krakowski
Zdjęcia i opis: Sebastian Smoleń